Zawadzcy, Szwejkowscy i inni, o aptekach suwalskich…

Zapraszamy dziś do tajemnego świata farmacji. Posłuchajmy opowieści o dawnych prowizorach (tytuł zawodowy uzyskiwany przez pracowników aptek) i suwalskich aptekach, o maściach i miksturach, proszkach, kroplach i zasypkach serwowanych zbolałym klientom, którzy częstokroć ratunku na swoje przypadłości szukali najpierw właśnie u aptekarzy.

„Opowieść pana prowizora” – reportaż Janusza Weroniczaka

W 1985 roku Janusz Weroniczak (zm. w 1991 r.) – redaktor naczelny Rozgłośni Regionalnej Polskiego Radia w Białymstoku – zrealizował reportaż dotyczący historii suwalskiej apteki przy ul. Kościuszki 78. Bohaterem audycji był Romuald Szweykowski. Weroniczaka nazywano „ojcem” białostockiej szkoły reportażu. Był pionierem radiowych audycji na żywo i formy monologowej w reportażu. Za to otrzymał Złoty Mikrofon.*

*Informacja ze strony Polskiego Radia Białystok.

Poniżej link do reportażu. Warto wysłuchać…

https://www.radio.bialystok.pl/reportaz/index/id/72287

Zamknij

Studnicki, Żychlewicz i inni...

W sierpniu 1936 roku nową aptekę przy ul. 11 Listopada 71 założył Stanisław Studnicki, doktor chemii i magister farmacji, długoletni starszy asystent Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. Miała własne dobrze zaopatrzone laboratorium. W 1939 roku sprzedał ją przybyłemu z Częstochowy Adamowi Bujakowskiemu. Ofertę aptek wzbogaciły składy apteczne. Było ich kilka, na przykład osiem w 1928 roku.* Przez cały okres międzywojenny funkcjonowała też apteka Antoniego Żychlewicza i Józefa Dworzaczka przy ul. 3 Maja 9. Po śmierci wspólnika (w 1933 roku) prowadził ją Antoni Żychlewicz, a później Władysław Makary Drewnikowski i Piotr Pietkiewicz.

*Matusiewicz A., Szpital w Suwałkach : dzieje i ludzie : 1842-1985-2015, Suwałki 2015, s. 82.

Fot. Wnętrze apteki (zdjęcie poglądowe), zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Zamknij

Na Kościuszki 70...

W 1841 roku zgodę na założenie drugiej apteki otrzymał Jakub Reindel (zm. 1885). Najpierw umieścił ją w kamienicy przy ul. T. Kościuszki 64 i dopiero w 1851 roku przeniósł ją do nieodległej kamienicy nr 70. Po śmierci Jakuba Reindla i jego syna Józefa aptekę przejął Antoni Milewski. Po jego rychłej śmierci, od 1886 roku apteką w imieniu jego nieletniej córki Jadwigi Stanisławy zarządzała jej matka Maria. W 1896 roku dała aptekę w zastaw i wydzierżawiła na trzy lata Stanisławowi Łubie. Rok później Łuba ustąpił swoje prawa „na zastawne posiadanie apteki z całym urządzeniem, sprzętami i statkami” prowizorowi Mojżeszowi Erdrejchowi. Ten w 1899 roku nabył ją i prowadził pod firmą „Apteka M. Erdrejcha” (…). W listopadzie 1919 roku Mojżesz Erdrejch zawarł spółkę firmową z prowizorem farmacji Zelikiem Lwem vel Leonem Ochronem. Apteka Erdrejcha i Ochrona funkcjonowała do października 1939 roku. Zamknęli ją Niemcy kilka dni po wkroczeniu do Suwałk, a właścicieli wywieźli wraz z innymi Żydami.*

*Matusiewicz A., Pogotowie Ratunkowe w Suwałkach, Suwałki 2011, s. 20-21.

Fot.: Suwalska apteka należąca do spółki: Erdrejch i Ochron – (kadry z filmu „Suwałki 1937” – dostępny w zasobach United States Holocaust Memorial Museum).

Zamknij

M. Erdrejch i Spółka...

W 1937 roku Herman i Lotte Bland, emigranci z Polski zamieszkali w Stanach Zjednoczonych, odwiedzili swoje rodzinne strony – Suwałki i Filipów. Plonem tej sentymentalnej podróży był film. Zachowane kadry przedstawiają m.in. suwalską aptekę należącą do spółki: Erdrejch i Ochron. Cały film dostępny w zasobach United States Holocaust Memorial Museum.

Zamknij

W aptece u Szwejkowskich...

A w suwalskiej aptece przy ulicy Kościuszki 84 (obecnie 78) pracował pan Paciukanis (był technikiem aptecznym) – wspominają Halina Górska i Teresa Sulewska.

Kazimierz Paciukanis pochodził z rodziny rzemieślniczej. Urodzony 2 marca 1890 r. w Suwałkach, w 1904 r. zaczął pracować w aptece Jana Zawadzkiego w tym mieście i pozostał w tej samej placówce jeszcze w 1964 r. W czasie jego pracy wybuchła wojna w 1914 r., zmieniało się kierownictwo, uzyskał stopień technika aptecznego 12 czerwca 1953 r. Paciukanis był odpowiedzialnym pracownikiem i w ciągu tak długiego okresu zdobył wiedzę zawodową na tyle rozległą, że mógł służyć radą i pomocą młodszym pracownikom. W czasie swojej pracy chciał kształcić się dalej, lecz jego sytuacja bytowa uniemożliwiała mu to.*

*Kromczyńska H., Pomocniczy personel fachowy aptek na ziemiach polskich do 1989 r., Poznań 2011, s. 105.

Zamknij

Apteki były bardzo ważne...

Niezwykle ważną i znacznie szerszą niż obecnie funkcję spełniały apteki. Najstarszą założył w 1816 roku Józef Sabatowski, aptekarz z Sejn. Prawie równocześnie wniosek o otwarcie apteki w Suwałkach złożył Adam Wolinin z Augustowa. Ponieważ zdaniem władz dwie apteki mogłyby się utrzymać, gdyby miasto liczyło co najmniej dwanaście tysięcy mieszkańców, wstrzymały wydanie zgody temu drugiemu. Uzyskał ją dopiero po wyjeździe Sabatowskiego w 1824 roku. W ten sposób rozpoczęły się dzieje najstarszej suwalskiej apteki, której prowadzenie jeszcze za życia Adama Wolinina z powodu jego choroby przejął w 1840 roku syn Ludwik. Po śmierci ojca (1844) sprzedał ją w 1846 roku Mikołajowi Zawadzkiemu (zmarł w 1897 roku), który w następnym roku przeniósł aptekę do kamienicy przy obecnej ulicy T. Kościuszki 78. Pod zarządem jego syna Jana pozostawała do wybuchu wojny.*

*Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą, red. J. Kopciał, Suwałki 2005, s. 193-194.

Fot. ze zbiorów suwalskiego Muzeum Okręgowego.

Zamknij

Ciekawostka (z Miłoszem w tle)...

W 1940 roku, w drodze z Wilna do Warszawy, suwalską aptekę Szwejkowskich odwiedził Czesław Miłosz. Wydarzenie to tak opisywał w „Rodzinnej Europie”. Moje kroki odzywały się echem, ulice były puste, z rzadka tylko mijałem starą kobietę. Wszyscy Żydzi zostali wymordowani albo wywiezieni, wojsko, którego duży garnizon stał tu przed wojną, nie istniało i tym tłumaczyłem sobie wyludnienie, ale dopiero czarna chorągiew SS, zwieszająca się do chodnika niby chorągiew domów pogrzebowych, i moja wizyta w aptece wyjaśniły resztę. W aptece za ladą stał przystrojony w biały kitel chłopak, w którym poznałem syna właściciela. Zobaczywszy mnie, zszarzał na twarzy i zaczął dawać znaki rękami.* *Miłosz Cz., Rodzinna Europa, Warszawa 1998, s. 277.

Zamknij

Ciekawostka...

W rodzinnych archiwach Marii Lauryn odnalazły się fotografie dokumentujące historię słynnej suwalskiej apteki mieszczącej się przy ulicy Kościuszki 78 (współczesna numeracja) .

Zamknij

Apteka Szwejkowskiego...

Trzy części opowieści o aptece Szwejkowskiego – fragment wspomnień Alicji Balcewicz. Największą, najlepiej zaopatrzoną w leki i sprzęt oraz najchętniej odwiedzaną była apteka Zawadzkich (ul. Kościuszki 84). Po śmieci Jana (27 grudnia 1918 roku), w imieniu sukcesorów zarządzali nią: Sylwester Bieńkowski (1918-1922), Bolesław Szwejkowski (1922-1925) i Adam Worotyński (1925-1927). W lipcu 1927 roku jej nowym właścicielem został Bolesław Szwejkowski.* Schedę po nim przejął jego syn Romuald. Pod firmą Szwejkowskich apteka działała do 1951 roku. Wówczas została upaństwowiona – otrzymała nazwę „Apteka Nr 142”. Jej kierownikiem został mianowany Romuald Szwejkowski.

*Matusiewicz A., Szpital w Suwałkach : dzieje i ludzie : 1842-1985-2015, Suwałki 2015, s. 81.

Zamknij

Apteka była przepiękna...

Opowiada Halina Kuczyńska.

Zamknij

A więc była apteka...

Zamknij

Na „dołku” i u Zaremby...

Teresa Sulewska wspomina: Po zioła to na „dołek”, a do Zaremby to na Noniewicza. Można tam było wszystko dostać: do oranżady smaki, zapachy, drożdże różne, leki pierwszej potrzeby…

Dwie części opowieści: o aptece na „dołku” i o składzie aptecznym Zaremby.

Zamknij

Ulica Kościuszki 92...

W bramie była apteka, którą prowadził Żyd – mowa o składzie aptecznym prowadzonym przez O. Szwarcmana. Skład zamknięty został przez Niemców, a jego właściciel podzielił los suwalskich Żydów.

Zamknij