Na suwalskim rynku

Półmetek wakacji za nami. Pogoda się trochę popsuła, ale nic to.

Zapraszamy Was na suwalski rynek, ten współczesny i ten z lat minionych. Przewodnikami są suwalczanie, a ich opowieści niczym magiczny wehikuł czasu przeniosą nas w przeszłość. Do tego jeszcze kilkanaście starych fotografii i podróż gotowa. A więc w drogę…

Masło w liściach chrzanu...

Niezapomniany smak masła pakowanego w zielone chrzanowe liście i wspólne z mamą wyprawy po bazarowe zakupy wracają we wspomnieniach Bożeny Kolter i Stanisława Kalinowskiego.

Zamknij

Cztery wspomnienia...

Ławy z daszkami, rowy wykładane kamieniami, studnia na środku rynku, a od tyłu budki z mięsem – co jeszcze zostało w pamięci z tamtych lat? Wspominają: Eugenia Poźniak-Daniłowicz, Klementyna Urbanowicz, Halina Górska Stanisław Taraszkiewicz.

Zamknij

Torf, drzewo i snopy słomy...

Czym handlowano na rynku? Ano tym, co było potrzebne do normalnego życia. Przywożono torf i drzewo na opał, słomę w snopkach na sienniki, no i rzecz jasna owoce, np. jabłka. Okoliczni rolnicy sprzedawali je prosto z wozów zaprzężonych w konie.

Tak wspomina te czasy Ryta Mitros (z d. Kuczyńska), która dzieciństwo spędziła w niewielkim Gieluszniku (obecnie Przejma Wielka).

Zamknij

Nie tylko handel...

„Dziennik Suwalski” w 1927 r. donosił, iż na placu rynkowym ma się odbyć licytacja publiczna dóbr należących do dłużników (zapewne chodziło o nieuregulowane podatki czy też inne opłaty). Przeprowadzi ją sekwestrator (urzędnik państwowy ściągający zaległe opłaty i podatki), niejaki Barancewicz. Zlicytowane zostaną: krowa (wartość oszacowana na 100 zł), szafa do ubrania (wartość 40 zł) i maszyna do szycia (wartość 50 zł).

Zamknij

Bomby na suwalskim rynku - ach ci anarchiści...

15 grudnia 1905 roku na placu rynkowym (obecnie plac Marii Konopnickiej) grupa anarchistów detonowała ładunek wybuchowy – bombę. Materiał wybuchowy wyprodukowano w warsztacie niejakiego Jankiela Griszina – członka grupy działającej na terenie Suwałk. Drugą bombę podłożono i detonowano pół roku później, 28 czerwca 1906 roku. „Obie prymitywne bomby poza hukiem nie wyrządziły większych szkód (…) Suwalska grupa anarchistów-komunistów powstała z inspiracji organizacji białostockiej. Z Białegostoku przyjechali: agitator Motko Serejski, tokarz Michał Mendel, Chaim Pinkiel i Jankiel Profesor. W końcowym okresie tworzenia grupy doszli: Julian Grosman i Jankiel Griszin. Ostatni stworzył warsztat materiałów wybuchowych, w którym główną rolę odgrywał przybysz z Łomży, były członek „Bundu”, Chaim Brzoza”.

Źródło:

„Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą”, red. J. Kopciał, Suwałki 2005, s. 277.

Zamknij

Bijatyki, zakłócanie porządku publicznego, kradzieże...

Lokalna prasa (m.in. „Dziennik Suwalski”) z niesmakiem donosiła, iż na placu rynkowym dochodziło wielokrotnie do przestępstw. Ktoś nadużywał alkoholu i wszczynał bójki, ktoś inny oszukiwał na wadze czy też zawyżał ceny, bądź też posuwał się do kradzieży. A o warunkach higienicznych na bazarze tak pisano: „Handel artykułami spożywczemi prowadzony jest tu na straganach lub pod odkrytem niebem, warunki higieniczne, zwłaszcza w czasie upalnych letnich miesięcy pozostawiają wiele do życzenia.”

Źródło:

„Dziennik Suwalski” 1926, nr 139.

Zamknij

Pieniądze nie śmierdzą, czyli na czym jeszcze można było zarobić...

„W 1847 roku miasto uzyskało po raz pierwszy dochód ze zbierania gnoju z całego Nowego Rynku (obecnie park M. Konopnickiej) i połowy ulic obok niego położonych, bo druga połowa – łącznie z trotuarami – należała do właścicieli domów. To źródło zysku pojawiło się, gdy jeden z gospodarzy zadeklarował, że za prawo zbierania nawozu po każdym jarmarku i targu gotów jest płacić pewną sumę pieniędzy. Znalazło się wówczas więcej chętnych i cenę ustalono w drodze licytacji. Było to zawsze jakieś 25 rubli, czyli około pół procenta budżetu”. Źródło:

„Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą”, Suwałki 2005, s. 158.

Zamknij

Czar starych filmów...

Na starej taśmie filmowej przetrwały obrazy miasta i jego mieszkańców, drobne fragmenty „opowieści” z suwalskiego rynku – bazaru (obecnie Placu Marii Konopnickiej). Film nakręcił Leonard Bland, syn Hermana i Lotte Bland, którzy wyemigrowali z Polski do Stanów Zjednoczonych. W Stanach osiedlili się w Chicago i Milwaukee. Herman (1893–1945) urodził się w Filipowie, a Lotte (Zlata Marks, 1896–1953) w Suwałkach. W 1937 r., wraz ze swoimi synami – Leonardem i Haroldem, odwiedzili rodzinne strony. Z Nowego Jorku do Hawru przypłynęli okrętem Normandia.

Film dostępny w zasobach: Holocaust Memorial Museum (Stany Zjednoczone Ameryki).

Zamknij

Handel, handel...

O handlu na rynku opowiada Ryta Mitros (z d. Kuczyńska).

Fotografie pochodzą m. in. ze zbiorów Pawła Żukowskiego i Muzeum Okręgowego w Suwałkach (dziękujemy za udostępnienie materiałów).

Zamknij

Na dywaniku u Marii czyli od parku do placu...

Niestety, park z czasem zaczął ulegać degradacji, co w konsekwencji doprowadziło, po prawie 50 latach, do kolejnej transformacji. W 2014 roku zaniedbany park zmienił radykalnie swoje oblicze. Na mapie miasta pojawił się Plac Marii Konopnickiej. Obecnie plac jest miejscem imprez kulturalnych, koncertów, happeningów, różnego rodzaju akcji (Sylwester, kiermasze świąteczne, Wigilie miejskie), ale też placem zabaw z ciekawymi fontannami czy zwyczajnie miejscem spotkań towarzyskich. Pomnik Marii Konopnickiej (w nowej odsłonie) pozostał jako nieodłączny element tego miejsca, a „gadająca ławeczka” przyciąga zainteresowanych.

Zamknij

Od bazaru do parku...

„Wiosną i latem 1963 roku na byłym Rynku Głównym (placu Zwycięstwa) urządzony został, w dużej mierze wysiłkiem mieszkańców, park imienia Marii Konopnickiej o powierzchni ponad pół hektara. Przedsięwzięcie to znalazło się w programie obchodów w Suwałkach Roku Ziemi Białostockiej, które z kolei włączone zostały do ogólnopolskich uroczystości z okazji Tysiąclecia Państwa Polskiego”. Centralne miejsce w parku zajął pomnik Marii Konopnickiej wykonany przez Bohdana Chmielewskiego.

Źródło:

„Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą”, red. J. Kopciał, Suwałki 2005, s. 526.
Fotografie ze zbiorów Tadeusza Koltera i Ryszarda Burby.

Zamknij

Nowy Rynek..

„Po przekształceniu (…) Starego Rynku w spacerowy ogród miejski zaszła potrzeba wytyczenia nowego rynku handlowego. Powstał on w dzielnicy żydowskiej na Nowym Świecie, przy ul. Jerozolimskiej, a obecnie Noniewicza. (…) Nowy Rynek wytyczono w 1823 r. na planie prostokąta o bokach 130 na 140 metrów. Obecnie boki tego placu tworzą: od zachodu ul. Noniewicza, od południa Krótka, od północy fragment Sejneńskiej i od wschodu ul. Marii Konopnickiej”.

Źródło:

S. Maciejewski, „Po ziemi suwalskiej”, Suwałki 1994, s. 132.

Zamknij