Od łaźni do galerii…

Czas „obmyć grzeszne cielsko!”

Ku uciesze, ale też i ku rozwadze zapraszamy dziś do łaźni miejskiej.

W „Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger pisał: Jeszcze w XVII w. każde miasteczko, dwór szlachecki i wieś, miały własną łaźnię sposobem staropolskim urządzoną, t.j. izbę w budynku drewnianym z piecem i ogniskiem, gdzie na rozpalone kamienie lano wodę.

A jak to było w Suwałkach? Oto nowa pocztówka multimedialna prezentuje emocjonujące audio-wizualne urywki dawnej łaźni miejskiej w czasie, kiedy w mieszkaniach nie było tak prostego dziś luksusu jak bieżąca woda. Czy rozumiecie, szacowni mieszczanie, dzieci mieszczan, wnuki mieszczan – wspólna łaźnia publiczna! Nie 1000 lat temu, nie w epoce faraonów, ale kilkadziesiąt lat temu w Suwałkach. Kąpiele w tej łaźni pamiętają jeszcze starsi mieszkańcy. Zapraszamy do zanurzenia się (po kąpieli we własnej łazience) we wspomnienia suwalczanek.

Proszę kursorem myszy kliknąć na pulsującą ikonkę – ukaże się tekst, obraz lub wycinek relacji filmowej.

Żelazna kolumienka do grzania wody...

Uwierzycie lub nie, ale w przedwojennych Suwałkach (w powojennych niestety również) łazienka z bieżącą wodą była nie lada luksusem. Wspominają o tym w swoich relacjach Ryta Mitros i Eugenia Poźniak-Daniłowicz.

Zamknij

Raz w tygodniu grzeszne cielsko obmyć...

„Pan Szulgo pobierał opłaty” – wspomina Janina Moldenhawer, zaś Halina Górska pamięta, że „wszyscy chodzili co tydzień do tej łaźni”.

Zamknij

O demokracji w łaźni miejskiej...

Trzy części opowieści o suwalskiej łaźni miejskiej widzianej oczami dziecka – opowiada Halina Kuczyńska.

Zamknij

Nazywano to łazienkami... (wspomnienie Eugenii Poźniak-Daniłowicz)

Z posiedzenia suwalskiej Rady Miejskiej (1927 r.):

„Projekt wybudowania paru łazienek miejskich spotkał się z ogólnym uznaniem. Rada Miejska rozumie, że w sprawie umożliwienia kąpieli należy coś zrobić. Ideałem byłyby łaźnie miejskie. Jedna rzecz nie wyklucza drugiej. O budowie łaźni miejskich nawet myśleć nie można: koszt bardzo znaczny, a środków na to nie ma. Postanowiono więc zbudować choć kilka łazienek na rzece”.

„Dziennik Suwalski” 1927, nr 67.
Fot. poglądowe. Kąpielisko z łazienkami i plaża (Lubliniec). Zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego

Zamknij

Kościuszki 33 a

Zamknij

Likwidacja...

„Do 1971 roku łaźnia przynosiła dość pokaźne dochody […] wraz ze zwiększeniem się liczby mieszkań z łazienkami, a także poprawą stanu urządzeń socjalnych w zakładach pracy, które wcześniej zakupywały bilety do łaźni swym pracownikom, zaznaczył się wyraźny spadek liczby mieszkańców z niej korzystających. Dlatego od 1974 roku przynosiła tylko straty”. Ostatecznie, 22 lutego 1988 roku, uchwałą rady pracowniczej, popularną niegdyś łaźnię miejską zlikwidowano.

Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą, red. J. Kopciał, Suwałki 2005, s. 533.

Zamknij

A nocą świecą okna...

Zamknij

CIEKAWOSTKA: Myjcie się piekarze...

Fragment ze sprawozdania rocznego lekarza miejskiego miasta Suwałk za rok 1925:

„Na skutek uchwały Rady miejskiej, na wniosek Lekarza miejskiego, wszyscy pracownicy piekarscy obowiązani są w ciągu miesięcy zimowych pobierać raz na tydzień kąpiel w jednej z 3-ch łaźni, położonych na terenie miasta; każdy pracownik po odbytej kąpieli otrzymuje od właściciela łaźni odpowiednie zaświadczenie, które winien odnosić każdorazowo do biura lekarza miejskiego w celach kontroli, podczas letnich miesięcy kąpią się w rzece”.

„Dziennik Suwalski” 1926, nr 138.
Fotografie poglądowe, zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Zamknij

Galeria Sztuki Stara Łaźnia

Budynek starej łaźni zyskał nowe oblicze i przeznaczenie. Po radykalnej przebudowie i zmianach został przekazany do użytku w połowie 2020 r.

„Zrewitalizowana przestrzeń będzie służyć suwalczanom na kilka sposobów – jako miejsce prezentacji sztuki współczesnej, spotkań z kulturą, aktywności sportowej, wypoczynku i szeroko pojętej rekreacji. Będą się tam odbywały zajęcia i warsztaty z zakresu edukacji kulturalnej, artystycznej, ekologicznej i sportowej, działania pedagogiczno-społeczne i streetworkingowe, ale również spotkania, debaty, spektakle i koncerty plenerowe. W budynku zostanie uruchomiona wypożyczalnia sprzętu rekreacyjnego i funkcjonować będzie kawiarenka”.

Źródło: strona Urzędu Miejskiego w Suwałkach

Ożyła stara łaźnia:

https://um.suwalki.pl/mieszkaniec/aktualnosci,4002/ozyla-stara-laznia,2583068%20[Dost%C4%99p:%202021.12.20].

Zamknij

Trochę historii...

„Utrzymanie higieny wśród mieszkańców [Suwałk] zapewniały łaźnie publiczne. W 1926 roku były trzy prywatne, w tym jedna należała do gminy żydowskiej. Wszystkie miały „pokoje do wanien”, a dwie z nich – „mykwy”. W 1928 roku czwartą łaźnię otworzył Aleksander Domoracki. Dziesięć lat później wzniósł nową, murowaną, która służyła suwalczanom przez prawie pół wieku”.

Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą, red. J. Kopciał, Suwałki 2005, s. 369.
Rys. z książki: J. Helski, Leczenie wodą, Warszawa 1937.

Zamknij

U Antoniego Tylendy...

„Łaźnia miejska mieściła się w wydzierżawionym od prywatnych właścicieli starym budynku Antoniego Tylendy przy ulicy Kościuszki 33. Na początku 1945 roku przeprowadzony został remont i zarząd miasta 17 kwietnia 1945 roku postanowił ją w najbliższym czasie uruchomić. Ustalił też, że będzie czynna pięć dni w tygodniu: we wtorki i środy dla dzieci, czwartki dla kobiet, piątki i soboty dla mężczyzn, a opłaty wyniosą po pięć złotych za dorosłego i dwa za dziecko oraz piętnaście za korzystanie z wanny. W ciągu godziny z kąpieli mogły skorzystać 42 osoby”.

Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą, red. J. Kopciał, Suwałki 2005, s. 533.
Ilustracja ze strony: gify.net

Zamknij