Mastalerek Stanisław
Nota biograficzna:
Stanisław Mastalerek urodził się 24.05.1898 r. w Opocznie. Syn Antoniego i Marianny z Martyków.
Zawodowy podoficer 2. Pułku Ułanów Grochowskich w latach 1918 -1939. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. W 1921 r. zatwierdzony na funkcję podoficera sanitarnego i awansowany na stopień wachmistrza. Za udział w walkach o obronę ojczyzny otrzymał Medal za Wojnę 1918-1921, Odznakę Pamiątkową Dowództwa Wojska Polskiego na Wschodzie 1918-1919 i Odznakę Obrońcom Kresów Wschodnich 1919. W 1928 r. awansowany na starszego wachmistrza.
Po zakończeniu mobilizacji w sierpniu 1939 r. jako podoficer sanitarny znalazł się w składzie kadry kwatermistrzostwa 2. Pułku Ułanów Grochowskich. Szlak wojenny rozpoczął z macierzystą jednostką, a po jej rozbiciu 10 września pod Rutkami koło Zambrowa trafił do Ośrodka Zapasowego w Wołkowysku. Od 23 września internowany na Litwie – Olita, Wiłkomierz. Po aneksji Litwy wywieziony w lipcu 1940 r. do ZSRR i osadzony w obozach jenieckich w Juchnowie, na Półwyspie Kola (obóz NKWD w Ponoj) i w Wiaźmie. Po uwolnieniu z sowieckiej niewoli przybył do Tatiszczewa, gdzie 1 września 1941 r. został wcielony do 14. Pułku Piechoty 5. Dywizji Piechoty obejmując funkcję szefa kompanii sanitarnej. 23 lutego 1942 r. został przeniesiony do odtwarzanego 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, w którym objął funkcję szefa izby chorych. Po przewiezieniu do Włoch jednostki w składzie 2. Brygady Czołgów, mimo iż jego pułk pozostawał w odwodzie, uczestniczył w bitwie o Monte Cassino, opatrując rannych na Wysuniętym Punkcie Opatrunkowym zgrupowania pancernego w rejonie Gardzieli. Tam odniósł ranę, ale nie opuścił posterunku. Następnie przebył z macierzystym pułkiem cały szlak bojowy na wybrzeżu adriatyckim, poczynając od forsowania rzeki Chienti w rejonie Casa Marefoschi, walk w rejonie Osimo, Ankony, przełamywania linii „Gotów”, uchwycenia przyczółków na rzece Cesano i kończąc na zdobywaniu Bolonii.
Po zakończeniu działań wojennych od 1 listopada 1945 r. był odkomenderowany do 2. Zmotoryzowanego Batalionu Komandosów w Macerata, gdzie pełnił funkcję zastępcy lekarza baonu. Do Polski powrócił 8 grudnia 1947 r. i zamieszkał ponownie w Suwałkach. Poza pracą zawodową (był zatrudniony jako lekarz w suwalskim więzieniu, a potem w miejscowych szkołach) aktywnie działał w środowisku byłych podoficerów 2. Pułku Ułanów Grochowskich, Był m.in. współinicjatorem i organizatorem ufundowania i odsłonięcia w miejscowym kościele parafialnym pw. św. Aleksandra tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i zamordowanym ułanom oraz odsłonięcia 3 października 1965 r. na cmentarzu parafialnym przy ul. Bakałarzewskiej obelisku poświęconego żołnierzom tego pułku.
Odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskania Niepodległości, Medalem za Długoletnią Służbę XX, Brązowym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie, w tym drugi z Mieczami), Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino (nr 30022), Medalem Wojska oraz brytyjskimi odznaczeniami: Gwiazdą za Wojnę 1939–1945 (1939-1945 Star), Gwiazdą Italii (Italy Star), Medalem za Wojnę 1939-1945 (War Medal 1939–1945).
Zmarł 7 stycznia 1969 r. w Suwałkach Pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. Bakałarzewskiej.
Opracował i nadesłał: Adam Żulpa
Ikonografia:
Portret Stanisława Mastalerka. Zdjęcie ze zbiorów wnuczki Barbary Miszkiewicz.
Źródła: - Dobroński A.Cz., Skłodowski K., 2 Pułk Ułanów Grochowskich im. gen. Dwernickiego 1917-1939 : Dzieje i tradycje, Suwałki 2008.
- Pięta J., Roman W.K., Szczurowski M., Polacy internowani na Litwie 1939-1940, Warszawa 1997.
- Skłodowski K., Garnizon Suwałki w latach 1921-1939, Warszawa 2021.
- Żulpa A., Grochowiacy – krechowiacy generała Andersa, „Rocznik Augustowsko-Suwalski” T. 21 (2021).
Galeria zdjęć:
