Tematy

Lokalizacja:
kwartał A2 rząd XI grób 2

Inskrypcja:
Inskrypcje na czterech oddzielnych leżących płytach. Kolejność od prawej do lewej i od góry:
1 – Ś.P. / DR INŻ. Stefan BUCZYŃSKI / 1918-1993 / MAJOR ART.C.W.P. – AK – LUBICZ / KAWALER KRZYŻA ORDERU VIRTUTI / MILITARI I KRZYŻA WALECZNYCH //.
2 – Ś.P. / KRYSTYNA BUCZYŃSKA / Z D. PINDELA / 1937 - / URODZONA W Grodnie //.
3 – Ś.P. / HELENA ANNA WIENCEK / Z.D. BUCZYŃSKA / 1916-1990 / SYBIRACZKA / OCHOTNICZKA PSZZ – II KORPUS W.P.; 4 – DR INŻ. ZBIGNIEW WIENCEK / KPT. ŁĄCZNOŚCI / 1916-2002 / SYBIRAK / OCHOTNIK PSZZ – II KORPUS W.P. / GRÓB SYMBOLICZNY //.

Opis:
Nagrobek wykonany z płyt lastriko w formie dość wysokiej katakumby. Od góry przykryty trzema prostokątnymi płytami. Na bocznych płytach po dwie prostokątne tablice z ciemnego granitu z inskrypcjami. Na środkowej płycie w centrum granitowy krzyż i cztery metalowe podobizny odznaczeń: Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyża Walecznych, Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino i Krzyża Armii Krajowej.

Stan zachowania:
Stan zachowania grobowca dobry. Złocenia napisów nagrobnych są złuszczone i wymagają odnowienia. Grób wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski pod numerem 4248.

Data sporządzenia opisu:
2024-03-07

Nota biograficzna:
Stefan Buczyński ps. „Lubicz” urodził się 10.03.1918 r. w Suwałkach. Syn Konstantego i Jadwigi z Klimaszewskich. Po ukończeniu w 1937 r. Państwowego Gimnazjum im. K. Brzostowskiego w Suwałkach odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie (1937-1938), po której wstąpił do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu. 15 lipca 1939 r. uzyskał awans do stopnia plutonowego podchorążego, a w sierpniu został zmobilizowany do 9 Pułku Artylerii Ciężkiej we Włodawie. W kampanii wrześniowej walczył w obronie Warszawy w Forcie Bema na Woli w 3 baterii haubic 98. Dywizjonu Artylerii Ciężkiej na stanowisku oficera zwiadowczego. W czasie walk został ranny, 13 września awansowany do stopnia podporucznika. Po kapitulacji Warszawy zbiegł z niewoli niemieckiej i przedostał się do Suwałk. 20 października 1939 r. wstąpił do Tymczasowej Rady Ziemi Suwalskiej dowodzonej przez kpt. Stanisława Bielickiego ps. „Ziomek” i rozpoczął działalność konspiracyjną od gromadzenia broni i sprzętu wojskowego w rejonie m.in. Sejn, Gib i Kaletnika oraz organizowania sieci przerzutu na Litwę. Po likwidacji Tymczasowej Rady Ziemi Suwalskiej w listopadzie 1939 r. uniknął aresztowania. Od kwietnia 1940 r. stał na czele oddziału dywersyjno-wywiadowczego, którego zadaniem były akcje sabotażowe i wywiadowcze oraz nawiązywanie kontaktów z obozami jenieckim na terenie Prus Wschodnich. Od 1941 r. dowodząc 2. baterią konspiracyjnego 4. Dywizjonu Artylerii Konnej kontynuował działalność wywiadowczą (przygotowanie informacji i map z rozmieszczeniem garnizonów niemieckich i posterunków żandarmerii). Po utworzeniu Stalagu I F w Krzywólce koło Suwałk pomagał sowieckim jeńcom w ucieczkach z obozu. W listopadzie 1941 r. awansował do stopnia porucznika artylerii, a w marcu 1943 r. do stopnia kapitana. W grudniu 1943 r. aresztowany w Suwałkach przez miejscowe gestapo i po śledztwie przeniesiony do więzienia w Ragnicie koło Tylży. Tam został skazany na karę śmierci przez powieszenie. Od 16 lipca 1944 r. był więźniem o numerze 45011 w obozie koncentracyjnym w Stutthof. W czasie ewakuacji obozu pod koniec stycznia 1945 r. zbiegł i ukrywał się na Kaszubach. W pierwszych latach po zakończeniu wojny mieszkał w Białymstoku i w Ełku. W 1951 r. wstąpił na studia w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie, uzyskując w 1955 r. tytuł inżyniera rolnictwa, w następnym roku magistra, a w 1975 r. doktora. Był pracownikiem Ministerstwa Rolnictwa i członkiem Komisji Planowania przy Radzie Ministrów w Warszawie. W 1981 r. przeszedł na emeryturę. W listopadzie 1990 r. mianowany majorem artylerii na podstawie Zarządzenia Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z dnia 10.11.1990 r. Przez lata gromadził materiały dotyczące walk oddziałów garnizonu Suwałki w kampanii wrześniowej 1939 r. i działań partyzanckich w latach okupacji niemieckiej na Suwalszczyźnie. Był autorem publikacji książkowej „Suwalszczyzna w latach 1939-1944”. Zmarł 12.09.1993 r. w Warszawie. Pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. Bakałarzewskiej w Suwałkach. Odznaczenia. Za walki we wrześniu 1939 r. był odznaczony Krzyżem Walecznych (1939); za działalność konspiracyjną w latach 1939-1944 Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari o numerze 13203 (1944), Krzyżem Walecznych (1942) i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1943). Po wojnie otrzymał następujące odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978), Złoty Krzyż Zasługi (1970), Srebrny Krzyż Zasługi (1946), Krzyż Armii Krajowej (1967), Krzyż Oświęcimia (1987), Krzyż Partyzancki (1964), Medal Wojska czterokrotnie (1967), Medal za Warszawę 1939, Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1982).

Na podstawie biogramu Stefana Buczyńskiego w opracowaniu Krzysztofa Skłodowskiego. Nadesłał: Adam Żulpa

Źródła:

• Buczyński S., Suwalszczyzna 1939 – 1944, Warszawa 1991.
• Skłodowski K., Buczyński Stefan 1918-1993 [biogram], [w:] Suwalski Słownik Biograficzny, T. 1, przew. kol. red. T. Budrewicz, Suwałki 2021.
• Skłodowski K., Inwentarz materiałów z archiwum Stefana Buczyńskiego, „Rocznik Augustowsko-Suwalski” T. 21 (2021).
• Parafianowicz R., Podziemie niepodległościowe na Suwalszczyźnie 1944-1952, Warszawa 2015.