Chludziński Jan
Nota biograficzna:
Jan Chludziński urodził się 3 lipca 1899 r. w majątku Horbów, powiat Biała Podlaska. Był synem Józefa i Ksawery z Kuleszów. W latach 1912–1914 uczęszczał do gimnazjum w Białej Podlaskiej, a po ewakuacji w głąb Rosji, od 28 sierpnia 1914 r. do 1 listopada 1918 r. uczył się w Gimnazjum Filologicznym im. A.A. Zajcewa w Rostowie nad Donem. W czasie pobytu w Rosji prowadził agitację patriotyczną wśród polskiej młodzieży. Był współzałożycielem drużyny harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki, w której pełnił funkcję zastępowego i instruktora wyszkolenia bojowego. Po rewolucji lutowej współpracował przy organizacji polskiego batalionu i oddziału Centralnego Komitetu Obywatelskiego. Za agitację antybolszewicką był poszukiwany i ukrywał się. W grudniu 1918 roku wrócił do Polski.
1 stycznia 1919 r. rozpoczął służbę wojskową w 7. Pułku Ułanów. Po ukończeniu kursu szkoły karabinów maszynowych w Dęblinie został awansowany na kaprala i przydzielony do szwadronu zapasowego 7. Pułku Ułanów jako instruktor. 12 grudnia 1919 r. wyjechał na front. W lutym 1920 r. został odkomenderowany do szkoły podchorążych. 15 lipca 1920 r. awansował na plutonowego i został przeniesiony do 201. Ochotniczego Pułku Szwoleżerów, który 27 grudnia 1920 r. został przemianowany na 3. Pułk Szwoleżerów. Z nowym pułkiem brał udział w walkach na froncie bolszewickim, na którym wyróżnił się m.in. 20 sierpnia 1920 roku w boju pod Sarbijewem oraz 10 października podczas zagonu na Korosteń w trakcie walki pod Chotynówką z pociągiem pancernym „Subotnik”. 2 lutego 1921 r. awansował na stopień na podchorążego i 20 lutego wyznaczony na funkcję oficera broni. 20 lipca 1922 r. został mianowany podporucznikiem. 1 października1924 roku awansował na stopień porucznika. W 1930 r. ukończył kurs dowódców szwadronów ckm w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu i objął dowództwo szwadronu ckm w macierzystym pułku, następnie szwadronu zapasowego. 19 marca 1937 r. awansował do stopnia rotmistrza.
Od 27 lipca 1937 r. dowodził 2. szwadronem, z którym wyruszył na wojnę 1939 roku. W nocy z 3/4 września dowodził wypadem na Cimochy (Reuss) na terenie Prus Wschodnich, 11 września pod Osowcem jego szwadron zadał duże straty oddziałom niemieckim. Po nocnej bitwie pod Olszewem z 13/14 września odłączył się od pułku i dotarł do Ośrodka Zapasowego Suwalskiej Brygady Kawalerii w Wołkowysku. 24 września przekroczył w Kodziach granicę z Litwą. Był internowany w Birsztanach i Kalwarii. Po aneksji Litwy przez ZSRR osadzony od 10 lipca 1940 r. w obozie w Kozielsku. Od 1 czerwca 1941 r. więziony na Łubiance w Moskwie, a od 1 lipca w więzieniu Nr 1 w Saratowie. Po uwolnieniu z niewoli 20 listopada 1941 r. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, a po ich ewakuacji w Armii Polskiej na Wschodzie. Kolejne przydziały: od 22 grudnia 1941 r. 7. Dywizjon Kawalerii w Kołtubiance, od 19 stycznia 1942 r. 9 Dywizja Piechoty – Oddział Rozpoznawczy, od 12 listopada 1942 r. 5. Pułk Artylerii Przeciwpancernej – dowódca 3. dywizjonu, od 5 stycznia 1944 r. Centrum Wyszkolenia Armii – Ośrodek Wyszkolenia Artylerii. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii w sierpniu 1946 r. odkomenderowany do Ośrodka Wyszkolenia Artylerii na stanowisko komendanta obozu dla przesiedleńców w Dodington Park.
4 lutego 1948 r. zgłosił chęć powrotu do kraju. 10 czerwca 1948 roku powrócił do Polski i zamieszkał w Suwałkach. Pracował jako nauczyciela języka rosyjskiego w miejscowych szkołach ponadpodstawowych: Liceum Ogólnokształcącym, Technikum Mechanicznym i Technikum Ekonomicznym.
Był odznaczony: Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę polsko-bolszewicką i przedstawiony do odznaczenia za walki w 1939 r., trzykrotnie Krzyżem Walecznych (raz za wojnę polsko-bolszewicką i dwukrotnie za wrzesień 1939), Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Brązowy Medalem Za Długoletnią Służbę oraz łotewskim Medalem Pamiątkowym 1918–1928 oraz brytyjskimi: Gwiazdą Italii, Gwiazdą Za Wojnę 1939–1945 i Medalem Za Wojnę 1939–1945. Zmarł 13 grudnia 1980 r. w Suwałkach. Pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. Bakałarzewskiej.
Na podstawie biogramu Jana Chludzińskiego w opracowaniu Krzysztofa Skłodowskiego. Nadesłał Adam Żulpa
Źródła: - I.
- Pięta J., Roman W.K., Szczurowski M., Polacy internowani na Litwie 1939-1940, Warszawa 1997.
- Skłodowski K., 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego 1920-1939, Suwałki 2004.
- Skłodowski K., Chludziński Jan 1899-1990 [biogram], Suwalski słownik biograficzny, t. I, Suwałki 2021.
- Skłodowski K., Garnizon Suwałki w latach 1921-1939, Warszawa 2021.
- II. Publikacje Jana Chludzińskiego:
- Epizod z zagonu na Korosteń – październik 1920 [w:] „Epizody kawaleryjskie. Zbiór wspomnień”, Oświęcim 2012.
- Chludziński J., Służba u św. Piotra, wspomnienia, maszynopis powielany.
Ikonografia: - Reprodukcja fotografii Jana Chludzińskiego z nagrobka.
Galeria zdjęć:
