Tematy

Lokalizacja:
kwartał E1 rząd XVIII grób 2a

Inskrypcja:
Inskrypcja główna: Ś. ✝ P. / z Waluków / JADWIGA HANUSZ / um. dn. 2 IV 1929 R. / żyła lat 20 / TĘSKONTĘ SWĄ I BÓL / SKŁADAMY U STÓP TWYCH / O JEZU! / UKOCHANEJ ŻONIE I CÓRCE. //.
Inskrypcja dolna: WŁADYSŁAW / KUSZEL / ☆10x1904-NA SYBERII / ✝ 26IV1968 / kaptA K ps. BABINICZ // JANINA / KUSZEL / ☆ 31VII1913 / ✝ 2 III 1995 / p. por. A K ps. CYGANKA //.
Inskrypcja na płycie obok: Ś. P. / ZYGMUNT / KUSZEL / ☆ 10 VII 1947 R. / ✝ 19 VII 2017 R. //.

Opis:
Nagrobek wykonany z granitu przedstawiający krzyż stylizowany na pień drzewa, w dolnej części przecięty, z poobcinanymi konarami, oparty o formę skałek. Na skałkach po prawej stronie płaskorzeźbiona kotwica, pośrodku tablica w formie rozwiniętego zwoju z inskrypcją rytą, powyżej zdjęcie młodej kobiety. Cokół z betonu, na nim tablica inskrypcyjna z czarnego kamienia z inskrypcją rytą, podstawa betonowa.
Do nagrobka przylega prostokątna pionowa płyta z czerwonego granitu z inskrypcją rytą.
Nagrobek w obrębie kwatery rodzinnej wyłożonej betonowymi płytami i ogrodzonej metalowym płotem.

Stan zachowania:
dobry

Data sporządzenia opisu:
2024-06-12

Nota biograficzna:
nauczycielka muzyki, choreograf

Urodziła się 31.07.1913 roku w miejscowości Orzeł koło Kurska (Rosja) jako córka Urszuli z Kowalewskich i Konstantego Waluków. Konstanty był oficerem w carskiej armii (w Kozakach dońskich).
Około 1922 r. rodzina wróciła do Polski i osiedliła się w Suwałkach. Janina uczęszczała do Szkoły Podstawowej TPD nr 5, następnie do Liceum Pedagogicznego w Grodnie (według innych źródeł w Wilnie). Po jego ukończeniu zaczęła studia w Studium Wychowania Fizycznego (późniejszy AWF) w Krakowie.
Po powrocie do Suwałk pracowała (w l. 30. XX w.) jako nauczycielka w 41. Suwalskim Pułku Piechoty. Poznała tam swego przyszłego męża Władysława (ślub w 1939 r.).
W czasie okupacji Janina, jako że znała język niemiecki, pracowała jako księgowa w niemieckim biurze rachunkowym w „Przechodniaku” przy ul. Kościuszki. Gdy gestapo przyszło ją aresztować, pracodawca Niemiec uprzedził ją i zdołała uciec. Odtąd wraz z mężem zostali w konspiracji. Byli członkami AK (Janina miała pseud. „Cyganka”, z powodu swojej ciemnej karnacji). Przebywała jako łączniczka w oddziale Albina Drzewickiego ps. „Konwa”, a potem Witolda Pileckiego ps. „Żwirko”. Od stycznia 1945 roku łączniczka AKO, a od października 1945 roku WiN na terenie powiatu suwalskiego. Posługiwała się też fałszywymi nazwiskami Janina Witczak, Janina Zubaczyńska. 20 III 1947 roku ujawniła się przed Komisją Amnestyjną przy PUBP w Suwałkach.
Po wojnie Janina Kuszel rozpoczęła pracę w klasach licealnych w Liceum Ogólnokształcącym TPD. Uczyła wszystkiego… prócz matematyki. Po pierwszych latach dostała stały przydział nauczania wychowania fizycznego. Wkrótce rozszerzyła działalność o edukację taneczną. Była przepełniona energią, którą obdzielała wiele placówek w mieście. Była instruktorem tańca w zespole „Liżanka” (był tam rodzaj ogniska muzycznego), a następnie gdy chór „Suwalszczyzna” przekształcił się w 1952 r. w zespół pieśni i tańca, była (przez ponad rok) jego pierwszym choreografem. Prowadziła też wiele niedużych zespołów, m.in. dziecięce zespoły taneczne w Młodzieżowym Domu Kultury. Brała udział w obozach, półkoloniach, jej domeną był wszechstronny rozwój fizyczny – taniec, siatkówka, gry terenowe. Była instruktorem tańca na ogólnopolskich zgrupowaniach tanecznych (dwutygodniowe obozy organizowane były w l. 60. dwa razy w roku)
Ważnym punktem jej pracy było kierowanie 240-osobowym zespołem tanecznym uczniów I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Konopnickiej w Suwałkach. Organizowała koncerty, garderobę zespołu (stroje ludowe różnych regionów), obozy kondycyjne, wyjazdy na festiwale. Próby odbywały się na stadionie sportowym, była trybuna z mikrofonami, po dwóch akordeonistów przygrywało, a na boisku układy ćwiczyło 120 par uczniów.
Będąc na emeryturze, pracowała jeszcze parę lat w Młodzieżowym Domu Kultury.
Miała syna Zygmunta (1947-2017) i córkę Ewę (ur. 1952).
Zmarła w Suwałkach 2 marca 1995 roku.
Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Opracował Piotr Kuczek.

Źródła:

• Informacje od Ewy Tatar i Radosława Kuszela, Suwalska Biblioteka Pamięci.
• Informacje od Krzysztofa Skłodowskiego.
• Rychlewski B., Kaszlej Z., Słownik biograficzny konspiracji niepodległościowej na Augustowszczyźnie i Suwalszczyźnie 1944–1956, Kraków 2020.
• Suwałki : miasto nad Czarną Hańczą, red. J. Kopciał, Suwałki 2005.
• Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna” 1951-2016, tekst P. Kuczek, Suwałki 2016.

Ikonografia:

• Janina Kuszel, nauczycielka i choreografka zespołu tanecznego uczniów suwalskiego I LO, archiwum I LO w Suwałkach
• Janina Kuszel z zespołem tanecznym z I LO w Suwałkach na obozie w Opolu, archiwum I LO w Suwałkach
• Odznaczenia Janiny Kuszel, fot. ze zbiorów rodzinnych