Tematy

Lokalizacja:
Kwartał A2, rząd IX, numer grobu 1 (grób w kwaterze rodzinnej Jemielitych). Grób wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski pod numerem 7895.

Inskrypcja:
Ś. P. / ZYGMUNT / JEMIELITA / UR. 30 LISTOP. 1890 / ZM. 24 LISTOP. 1925 / PROSI O WESTCHNIENIE / DO BOGA //.

Opis:
Nagrobek wykonany w formie betonowej ramy wypełnionej cementem wieńczy niewielka granitowa stela w kolorze ciemnoszarym, z czarnymi literami i cyframi.

Stan zachowania:
Stan zachowania nagrobka jest słaby. Jej powierzchnie w niektórych miejscach są pokryte mchem, a inskrypcje wykonane na steli mało czytelne.

Data sporządzenia opisu:
2024-10-09

Nota biograficzna:
Zygmunt Aleksander Jemielita, p.s. „Zyza”, „Unjon”, urodził się 12 grudnia 1890 r. w Suwałkach. Był synem Juliana Napoleona i Magdaleny z Fedorowiczów. W lutym 1905 r. brał udział w strajku szkolnym, a od 1906 r. kontynuował naukę w polskiej Prywatnej Siedmioklasowej Szkole Handlowej w Suwałkach, gdzie ukończył pięć klas. W czasie nauki w Szkole Handlowej należał do tajnej organizacji młodzieży niepodległościowej. Po przyjęciu do oddziału Walki Czynnej (Strzelca) przeszedł kurs przysposobienia wojskowego. Po wybuchu I wojny światowej przebywał w Wilnie, następnie po powrocie do Suwałk pracował w Radzie Obywatelskiej w Suwałkach. Od 1917 roku należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Był jednym z pierwszych organizatorów jej struktur w Suwałkach, pełniąc funkcję komendanta obwodowego. W jego domu przechowywano broń i ukrywano osoby poszukiwane przez władze niemieckie. Kiedy zaczęto tworzyć Wojsko Polskie założył biuro werbunkowe, w którym zgłaszających się ochotników zaopatrywał w odpowiednie dokumenty i wysyłał do Grajewa, do stacjonujących tam pierwszych polskich oddziałów. Był też łącznikiem okręgu – wyjeżdżał do Warszawy i przekazywał raporty do Biura Wywiadowczego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. W 1919 r. został aresztowany przez Niemców i był torturowany. Brał udział w bitwach pod Sejnami. W 1920 r., po zajęciu Suwałk przez oddziały litewskie, działał w Związku Obrony Ojczyzny.
Zmarł 2 listopada 1925 r. w Suwałkach. Posiadał stopień wojskowy sierżanta sztabowego. Był odznaczony Krzyżem Walecznych w 1923 r. oraz Medalem Niepodległości pośmiertnie w 1931 r.

Uwaga! Podane na steli daty urodzenia i śmierci Zygmunta Jemielitego są niezgodne z dokumentami jego urodzenia i śmierci.

Na podstawie biogramu Zygmunta Jemielitego w opracowaniu Krzysztofa Skłodowskiego. Nadesłał Adam Żulpa

Źródła:

• APS, Akta Stanu Cywilnego Parafii Suwałki, Księga ochrzczonych 1890 nr 103;
• Archiwum Parafii św. Aleksandra w Suwałkach, Księga zmarłych 1925 nr 314;
• Centralne Archiwum Wojskowe, Medal Niepodległości, 2.08.1931 Jemielita Zygmunt.
• Centralne Archiwum Wojskowe, KKiMN, I.394.1.114, Arkusz ewidencyjny Jemielita Zygmunt.
• Strzembosz-Pieńkowski S., Peowiacy. Wspomnienia o ludziach z okresu walk o niepodległość 1918–1921, Łódź 2013.
• Skłodowski K., biogram Zygmunta Aleksandra Jemielity, maszynopis powielany.